Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος
Ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος ήταν ένας από τους σημαντικότερους Φιλικούς αγωνιστές της Πελοποννήσου και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία του Αγώνα.
“Ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος γεννήθηκε στην Ανδρίτσαινα Αρκαδίας, στα τέλη του 18ου αιώνα. Οι οικονομικές δυσκολίες οδήγησαν την οικογένειά του να εγκατασταθεί το 1808 στη Σμύρνη και σύντομα ο ίδιος μετοίκησε στην Οδησσό για να εργαστεί ως εμπορικός υπάλληλος στις επιχειρήσεις του Αθανασίου Σέκερη από την Τρίπολη, με απώτερο σκοπό να στηρίξει την οικογένειά του. Στην Οδησσό θα γνωριστεί με τους ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας, Νικόλαο Σκουφά, Αθανάσιο Τσακάλωφ και Εμμανουήλ Ξάνθο. Κατά μια εκδοχή, ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος συνέβαλε στη σύλληψη της ιδέας για τη δημιουργία της μυστικής Εταιρείας και κατά μια άλλη κατηχήθηκε το 1816 από τον Νικόλαο Σκουφά. Το βέβαιο είναι ότι ο Αναγνωστόπουλος συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα ηγετικά μέλη της Φιλικής Εταιρείας, συμμετέχοντας ενεργά στις οργανωτικές προσπάθειες της κρίσιμης πρώιμης περιόδου. Η ευφυΐα και η πίστη του στον σκοπό της Εταιρείας τον οδήγησαν να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στην ανάπτυξη του δικτύου των Φιλικών. Ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος μύησε, μεταξύ άλλων, τον Αθανάσιο Σέκερη, τον Παναγιώτη Σέκερη, τον Χρήστο «Αναγνωσταρά» Παπαγεωργίου, τον Ασημάκη Κροκίδα και τον Παναγιώτη Δημητρόπουλο.
Το 1819 περιόδευσε στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και τον Μάρτιο του 1820 μετέβη στην Ιταλία για την οργάνωση της ελληνικής παροικίας στην Πίζα. Προώθησε την ιδέα για τη δημιουργία τοπικών Εφορειών της Φιλικής Εταιρείας με σκοπό την καλύτερη οργάνωση και συντονισμό των επιχειρήσεων. Τον Οκτώβριο του 1820, συνάντησε τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και αρκετά στελέχη της Φιλικής Εταιρείας στο Ισμαήλ της Βεσσαραβίας, όπου συζητήθηκε η δράση των μελών και η πορεία του Αγώνα. Τον Απρίλιο του 1821, ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος και ο Δημήτριος Υψηλάντης, προσποιούμενοι τους εμπόρους, έχοντας πλαστά διαβατήρια, ταξίδεψαν από την Τεργέστη στην Ύδρα και από εκεί πέρασαν στην Πελοπόννησο για να συντονίσουν τον Αγώνα.
Ο Αναγνωστόπουλος εκτός από την πολιτική καθοδήγηση που προσέφερε στους αγωνιστές, συμμετείχε στις πολεμικές επιχειρήσεις της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας. Έλαβε μέρος, μεταξύ άλλων, στην Πολιορκία και Άλωση της Τριπολιτσάς, στη Μάχη των Τρικόρφων, στην Εκστρατεία της Κορίνθου, στην Πολιορκία του Ναυπλίου και του Ακροκόρινθου, σε μάχες στη Λαμία και τη Φθιώτιδα και αντιμετώπισε τον οθωμανικό στρατό στο Άργος επί Δράμαλη Πασά και επί Ιμπραήμ Πασά της Αιγύπτου. Υποστήριξε την Κυβέρνηση Ι. Καποδίστρια και διορίστηκε Νομάρχης Ηλείας (1829 – 1831) και Έκτακτος Επίτροπος Σπάρτης (09/1831 – 03/1832). Μετά τη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια διατήρησε σημαντικές θέσεις στη διοίκηση του ελληνικού κράτους και η προσφορά του αναγνωρίστηκε από το οθωνικό καθεστώς λαμβάνοντας τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος και το Νομισματόσημον. Διετέλεσε Διοικητής των νησιών Εύβοιας (1838) και Θήρας (1842), Σύμβουλος Επικρατείας (1843), Νομάρχης Λακωνίας (1845), Νομάρχης Αργολιδοκορινθίας και Μεσσηνίας (1850).
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα έζησε στην Αθήνα, όπου και απεβίωσε στις 15 Νοεμβρίου 1854, κατά την επιδημία χολέρας που ξέσπασε στην πόλη.”