Κανέλλος Δεληγιάννης
Ο Κανέλλος Δεληγιάννης είναι μια από τις σημαντικές προσωπικότητες της Ελληνικής Επανάστασης. Ήταν ισχυρός πρόκριτος της Πελοποννήσου, μέλος της Φιλικής Εταιρείας και ικανός οπλαρχηγός. Συμμετείχε σε κρίσιμες μάχες του Αγώνα και ανέλαβε διοικητικά αξιώματα, ενώ μετά την Επανάσταση ασχολήθηκε με την πολιτική και συνέχισε να υπηρετεί το νεοσύστατο ελληνικό κράτος.
“Ο Κανέλλος Δεληγιάννης γεννήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 1780 στα Λαγκάδια Γορτυνίας και ήταν ο τέταρτος υιός του Ιωάννη Παπαγιαννόπουλου «Μωραγιάννη», ενός από τους ισχυρότερους προεστούς της Πελοποννήσου. Φοίτησε στην Σχολή της Δημητσάνας και έμαθε τα πρώτα γράμματα κοντά στον επίσκοπο Ακόβου, Δανιήλ. Στις 12 Φεβρουαρίου 1816 οι Οθωμανοί διέταξαν τον αποκεφαλισμό του πατέρα του. Στις 10 Σεπτεμβρίου 1819 ο Κανέλλος Δεληγιάννης μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία στην Τριπολιτσά από τον Παναγιώτη Αρβάλη.
Παρά την αρχική διαφωνία που είχε σχετικά με την έναρξη του Αγώνα στην Πελοπόννησο, κήρυξε την Επανάσταση στην Γορτυνία, στις 23 Μαρτίου 1821, μαζί με τα αδέλφια του, Αναγνώστη και Κωνσταντίνο, και τους αδελφούς Πλαπούτα. Στη συνέχεια ακολούθησε το σχέδιο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη με στόχο την κατάληψη της Τριπολιτσάς και συμμετείχε στη Μάχη της Καρύταινας εναντίον των Οθωμανών της επαρχίας Φαναρίου. Τον Απρίλιο του 1821 συμμετείχε στη συγκρότηση του στρατοπέδου της Πιάνας και αργότερα ανέλαβε την Εφορεία της Καρύταινας, παραδίδοντας την αρχηγία του στρατοπέδου στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Μετά από δικές του ενέργειες δημιουργήθηκαν φούρνοι στα Λαγκάδια, στη Στεμνίτσα, στη Δημητσάνα, στα Βέρβενα, στα Μαγούλιανα και στα Ακοβίτικα χωριά για την τροφοδοσία των στρατευμάτων ενώ εξασφάλισε και μεγάλο μέρος των πολεμοφοδίων από τους μπαρουτόμυλους της Δημητσάνας.
Ο Κανέλλος Δεληγιάννης έλαβε μέρος σε σημαντικές στρατιωτικές αναμετρήσεις της Πελοποννήσου, όπως η Πολιορκία & Άλωση της Τριπολιτσάς, η Μάχη του Βαλτετσίου, η Μάχη των Δολιανών και η Πολιορκία του κάστρου της Πάτρας. Παράλληλα, συνέβαλε στην πολιτική κατεύθυνση της Επανάστασης. Τον Μάιο του 1821 συμμετείχε στη Συνέλευση των Καλτεζών, όπου συγκροτήθηκε η Πελοποννησιακή Γερουσία, μέλος της οποίας ήταν ο αδελφός του, Αναγνώστης Δεληγιάννης. Στις 17 Μαΐου 1822, η Προσωρινή Διοίκηση του απένειμε τον βαθμό του Στρατηγού. Την ίδια περίοδο εκστράτευσε στη Στερεά Ελλάδα, λαμβάνοντας μέρος στη Μάχη του Πέτα και στην Α΄Πολιορκία του Μεσολογγίου. Τον Μάιο του 1823 μέσω του αρραβώνα της ανήλικης μοναχοκόρης του, Μαρίας, με τον Κολίνο, τον μικρότερο υιό του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, επεδίωξε την οριστική συμφιλίωση των οικογενειών και τη δημιουργία ισχυρής συμμαχίας.
Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, ο Δεληγιάννης υποστήριξε τους Αντικυβερνητικούς, με αποτέλεσμα να συλληφθεί από τον Παναγιώτη Γιατράκο. Φυλακίστηκε στη Μονή του Προφήτη Ηλία στην Ύδρα, μαζί με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, αλλά απελευθερώθηκε με αμνηστία και συμμετείχε στον Αγώνα κατά του Ιμπραήμ Πασά στην Πελοπόννησο. Το 1827 διετέλεσε πληρεξούσιος στη Γ’ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας και συγκρούστηκε με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τον Γεώργιο Κουντουριώτη για το θέμα της διανομής των «εθνικών γαιών», ενώ δεν συμφώνησε με την ανάθεση της διακυβέρνησης στον Ιωάννη Καποδίστρια. Παρόλα αυτά, υποδέχθηκε τον Α΄Κυβερνήτη της Ελλάδας, στο Ναύπλιο, τον Ιανουάριο του 1828. Το 1830 Ο Κανέλλος Δεληγιάννης κατηγορήθηκε ως «φατριαστής» και καταδικάστηκε σε διετή εξορία στη Σίφνο, αλλά η ποινή του μετατράπηκε σε κατ’οίκον περιορισμό, για ένα έτος, στην Τριπολιτσά.
Μετά την έλευση του Όθωνα παρέμεινε πολιτικά ενεργός υποστηρίζοντας αρχικά το «γαλλικό» και έπειτα το «ρωσικό» κόμμα. Το 1834 συμμετείχε ως βοηθός του Εισαγγελέα Edward Masson κατά τη διεξαγωγή ανακρίσεων των αγωνιστών που κατηγορήθηκαν από την Αντιβασιλεία για εσχάτη προδοσία. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Μετά την ψήφιση του Συντάγματος στην Γ΄Εθνική των Ελλήνων Συνέλευση, το 1844, ο Κανέλλος Δεληγιάννης συμμάχησε με τον Δημητράκη Πλαπούτα και τον Γενναίο Κολοκοτρώνη. Στις 20 Δεκεμβρίου 1844 εξελέγη Πρόεδρος της Βουλής επί πρωθυπουργίας του Ιωάννη Κωλέττη. Η θητεία του έληξε στις 31 Οκτωβρίου 1845. Το 1859 συνταξιοδοτήθηκε έχοντας λάβει τον βαθμό του Αντιστράτηγου και του χορηγήθηκε κρατική σύνταξη σε αναγνώριση της προσφοράς του στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας.
Ο Κανέλλος Δεληγιάννης απεβίωσε σε ηλικία 82 ετών, στην Αθήνα, έχοντας διαθέσει την οικογενειακή του περιουσία στην υπηρεσία της πατρίδας.”